कवि महेश पाैड्यालका २५ (छाेटा) कविता

१. पराजय

न्यायका ती सिपाही
कुना कुना पुगेर देशकाे
जितेपछि अपराधका सबै सबै किल्लाहरू
अन्त्यतः पुगे अदातलबाहिर
र हारे युद्ध ।
..............................................................

२. धैर्य

सुनका प्वाँख लिएर आएको
बिहानी पनि
कालिमाको बर्को ओढेर गयो आखिर ।
पर्ख,
कथाको अन्तिम पाना बाँकी नै छ ।
.................................................

३.  द्विविधा

याे बाटाेमा अहाे, अघि पनि केही हिँडेछ !
पाइलाका डाेबहरू छन् जहाँतहाँ
छरिएका छन् सपना
बाछिटा युद्धका पनि
र लश्कर तीर्थालुका ।
कहाँ टेकाैँ म यस बाटाेमा
र माैलिक पाइलाकाे रचना गराैँ?
जब सबै सबै कुरा यहाँ
कसैकाे दास्राे तेस्राे संस्करणजस्ताे मात्रै लाग्छ ।
.......................................................

४. अभिलेख

पाना पाना जिन्दगी
हरेक दिनको घामसँगै
पारि क्षितिजबाट उता, कतै चिप्लँदैछ ।
केवल गाता बन्दैगरेका हामी
अझै पूर्वपट्टि नै हेरिरहेका छौँ
र रहल जिन्दगीको छापाखानाबाट
गातामै सही, मुद्रित गरिरहेका छौँ
लिन बाँकी हिसाबका तमसुकहरूको
एउटा बेतुक अभिलेख ।
......................................................

५. प्राथमिकता

फेवातालमा
स्निग्ध माछापुछ्रेको सुन्दर छाया
सबैले देखे ।

त्यही तालमा
किनारमा सुकेको बूढो रूखको छाया पनि त पर्छ,
तर त्यसलाई कसैले देखेन ।
......................................................

६.  क्रान्ति

गर्नू क्रान्ति !
तोड्नू, फुटाउनू
मुलायम, कोमल माटोले
पत्थरजस्तै कठोर आरूका गुट्टीलाई
प्रेमिल स्पर्शहरूले छोई छोई फुटाएजसरी
र हेर्नू उम्रेको सिर्जना
आरुका कलिला प्रथम दुई पात उम्रिएजसरी  ।
......................................................

७. घाम

उहिले, बाबाको घरमा छँदा
कति ढिलो अस्ताउँथ्यो घाम
सबै काम सकेर पनि
धेरैबेर खेल्थ्यौँ बरपीपल डाँडामा हाराबारा ।

अहिले, खसमको घरमा हुँदा
कति छिटो अस्ताउँछ घाम
असरल्ल छोडेर आँगन र जुठेल्नाभरि काम
र छरिदिन्छ अँध्यारो, मैले हेर्ने बरपीपल डाँडामा ।
.........................................................

८.  आकाशमा दीपावली

यस अनजान सहरमा,
आमा नहुँदाको तिहार निकै दुखेपछि
म आकाशमा जूनताराको दीपावलीमा मिसिएँ
र तारा भएँ ।
हेरेँ त्यहीँबाट आमालाई
कौब्रुपारि, ब्रह्मपुत्रपारि
एक्लै, पालाहरूमा पीरको ज्वालो
आँसुको तेलमा बालिरहेकी ।
म तिनै पालाहरूमा मिसिएँ
र आमासँगै जल्न थाले
एकान्तताको आगो ।
......................................................

९.  अलपिन

मेरो मुटुमा गाडिएको अलपिन हौ तिमी !
हुन त मैले नै हो तिमीलाई दोबाटोमा टिपेको
र हृदयको बीचमा राखेको ।

यति दुख्छौ तिमी हिजोआज —
कि म तिमीलाई मुटुमा राखिरहन पनि सक्दिनँ
त्यहाँ वास बसेका अनेकौँ प्रेमिल नामहरू पनि घोचिएका छन्,
र म तिमीलाई सम्पूर्ण छाती चिरेर फाल्न पनि सक्दिनँ
त्यस छातीमा उमेरभरि साँचेका,
स्वाभिमानका सगरमाथाहरू छन् ।

म चौबाटोमा उभिएको छु
आठौँ प्रहर दुखिरहने घाइते मुटु बोकेर ।
.......................................................

१०.  समयनदी

हामी इन्द्रेणी थियौँ कुनै बेला ।
थितिले हामीलाई फूलमाला बनायो
र बाँधिदियो गलामा ।

घामले हामीलाई वैलाएका पात बनाइदियो ।

हामी सम्झना बन्यौँ,
र खण्डित सपनाको विस्मृतिपटलमा बसाइँ सर्यौँ ।
..............................................................

११. इतिहास

र अन्त्यमा–
माकुराकै जालो समाएर भए पनि
जिन्दगीको गीत गायो उसले
र हाँसी हाँसी आँखा चिम्लियो ।

फलामको डोरीमा पिङ खेलेर पनि सधैँ शिर झुकाउनेहरू
आज उसैको इतिहास पढ्छन् ।
............................................................

१२. आँखाको प्रेम–संवाद

एउटा आँखो, अर्कोलाई भन्छ—
“यति नजिक छौ प्रिया
तर मैले संसार देखेँ
तिमीलाई कहिल्यै देखिनँ ।
तर थाह छ—
तिमी रुँदा
मैले पनि सधैँ झारिरहेँ
मौन आँसु ।
त्यो नासिक पर्वतले हामीलाई छेकेर के भो
हाम्रो माया छेक्न सकेन, आखिर ।"
.................................................

१३. हरियाली

भुइँको दुबो
पैतालाको अग्रभागले टेकेर
अलिकति उचालिएँ
र आकाशमा हरियाली खोजेँ ।
.....................................................

१४. आगो पिएर आत्महत्या

उसले बाँचुञ्जेल आफैँलाई
बडो सचेतताका साथ
सबै खाले दुखाइबाट बचायो—
चोटको, आगोको, व्याधिको या अरु कुनै दुखाइ ।
दुखाइको त नामै सम्झँदा रुन्थ्यो ऊ ।

तर एक दिन जब यी सबै दुखाइले नछोएको
उसको सपना दुख्यो
उसले आगो पिएर आत्महत्या गर्यो
तर अहँ, “आथा” सम्म भनेन ।
...................................................

१५. पानी

धरतीमा
उचाइको सीमा पनि पानी हो
गहिराइको सीमा पनि पानी ।

ऊ सधैँ भन्छ, त्यसैले—
“सगरमाथा टेक्नेहरू हो, मजस्तै झर्न पनि सिक,
रसातलमा खस्नेहरू हो, मजस्तै उठ्न पनि सिक ।”
..............................................................

१६ . प्रश्न

दशैँ–तिहारमा बालिएका
यति धेरै बत्तीबाट उठेको उज्यालो
वास्तवमा कहाँ जाँदो होला?

मान्छेको मन हुँदै
उज्यालो हिँड्ने
कुनै बाटो हुँदैन?
..........................................................

१७. जीवनका फूल

तिमी ठूलो सपनाको भारी बोकाएर जिन्दगीलाई
घिस्रिरहँदा डगर–डगर, भत्कँदै, भत्काउँदै
हामी तिम्रै पैतालाले किचेको धुलोबाट
जीवनका फूल उमार्न सक्छौँ।

फगत साँस फेर्नु
जीवन जिउनु होइन, मनुवा !
जीवन जिउन त कला र प्रेम चाहिन्छ ।
................................................................

१८.  समुद्र र हामी

मध्यरातमा एक दिन समुद्र
हाम्रो गाउँमा पाहुना लाग्न आएपछि
ऊ गाउँ बन्यो
हामी समुद्र बन्यौं
र बग्यौँ अनन्तरित ।
हामी कहिल्यै घर फर्केनौँ, त्यसपछि ।
................................................................

१९ . एक रस

पोहोर पश्चिम जाँदा
जान्छु भनेर गयौ ।
म धेरैबेर दुखेँ, र भनेँ, नभनी गएकी भए बेस हुन्थ्यो ।

अहिले पूर्व जाँदा,
जान्छु नभनी गयौ ।
सीमान्त दुखेँ र भनेँ, बरु भनेर गएकी भए बेस हुन्थ्यो ।
..............................................................

२०. तिर्खाको गीत

बाबु,
उहिले उहिले बाग्मतीमा
पानी बग्थ्यो ।
अहिले, त्यो पानी
तिम्रा आँखमा बसाइँ सरेको छ
र बाग्मती
सधैँ सधैँ तिर्खाको एक अविराम गीत
सुसेलिहरन्छ ।
उसकाे गीतलाई उसैका बगरले पनि सुन्दैनन् ।
......................................................

२१. पीडा

भोक हुनु,
अन्न पनि हुनु,
तर भोक र अन्नको दूरी
धरती र आकाशको जस्तै हुनु
पीडाको एक महाकाव्य हो,
जसको गहिराइ
सायद सागरलाई पनि थाह हुन्न ।
................................................................

२२. दशैँ

नदीकिनारसम्मै आएर दशैँ
उतै फर्किएछ ।
त्यस जङ्घारमा दिनैपिच्छे आत्महत्या गर्ने
मेरो गाउँका बाटाघाटाले
उसलाई सयपत्री पहिर्याउन भ्याएनन् ।

उनीहरू आफैँ नाङ्गा जो थिए ।
...........................................................

२३. बाँसुरी रुन्छ

हृदयहरूबाट झरेर तिमी
ढुङ्गाहरूमा,
सङ्ग्राहालयका मौन भित्ताहरूमा,
र धर्मग्रन्थका आदिम पानाहरूमा
बसाइँ सरेपछि
यहाँ प्रत्येक साँझ
बाँसुरी रुन्छ
र यससँगै रुन्छ
सम्पूर्ण श्रृष्टिको लय ।
..........................................................

२४. म्वाई खाएर गयो

म्वाई खाएर गयो
कम्ता दुःख दिएको हो र?
अलिकति गालाको मासु पनि लुछेर गयो ।
दिन त के पो दिन्थ्यो र
फगत अलिकति चिसो दिएर गयो
त्यस पापीले ।
फर्केला कि भन्दाभन्दै
युगौँ बिते
तर अहँ ऊ फर्केन ।
अब त निकै बूढी भइसकेँ
सबै रहर गए ।
.......................................................

२५. जात

समयले दाेबाटाेमा राखेकाे एेनामा
हामी दुईका अनुहार
उस्तै देखिन्थे; सुन्दर देखिन्थे ।

खै कसले हान्याे गुलेली नेपथ्यबाट
फुट्याे एेना हजार टुक्रा भएर

जसमा हाम्रा अनुहार अनगिन्ती देखिए,
क्षतविक्षत देखिए ।

ऊ नदी
म किनार ।
................................................................